Mizah,
hayatın güldürücü yönünü ortaya çıkaran sanat türüdür. ınsanı
gülmeye sevk eden resim, karikatür, konuşma ve yazı sanatıdır.
Mizah eserleri sadece şaka, güldürme maksadıyla söylenip, yazılıp,
çizildiği gibi belli fikirleri ifade etmek için de ortaya konulabilir.
Karikatür, hikaye, roman, komedi, nükte, fıkra,
hiciv, taşlama gibi şekillerde karşımıza çıkan bu eserlerin en
önemli özelliği espri adı verilen can alıcı noktanın eserin ayrıntıları
arasında büyük bir yetenekle gizlenmesi, tam sırası gelince de
beklenmedik bir anda söylenmesidir.
En kaba şakadan en ince espriye kadar bütün mizah
örnekleri, birbiri ile uyum içindeki olaylar arasındaki çelişkinin
birdenbire ortaya çıkarılmasına dayanır. Mizah gelenek ve kuralların
sorgulanmasında önemli bir rol oynar. ıki amacı vardır, saldırma
ve savunma. ınsanın topluca yaşamaya başladığı dönemle birlikte
mizah da otaya çıkmıştır. Kentleşmeyle birlikte daha soyut ve
dolaylı bir özellik kazandı.
Mizahı bedensel şiddetten ayırıp keskin dilli
bir sanata dönüştüren Atinalılar olmuştur. Ortaçağda kilise ve
kralları alaya alan masallarıyla şenliklerde halkı eğlendiren
öykü anlatıcıları jonglörler ve gezgin minstrel’le birlikte açık
cinsel çağrışımları da olan yeni bir mizah türü yaygınlaştı. 20.
yüzyılda yeni bir mizah türü doğdu. Komik öğelerin yanı sıra ürkütücü
ve korkunç öğelere de yer veren kara mizah ortaya çıktı. Siyasal
mizah da bu dönemde önem kazandı. Türk mizah ustalarından Rıfat
Ilgaz mizah için şöyle der: Mizah diye bir yazı türü yoktur. Yazı
türü romandır, öyküdür, köşe yazılarıdır, anılardır. Mektup bile
bir yazı türüdür de, mizah bir yazı türü değildir. Tür olsaydı
tekniği olurdu. Mizah bir biçemdir. Topluma bakış açısıdır. Mizah
şiir, öykü, roman olabilir: Tür değil, biçimdir. Mizacımızdan
gelen bir özelliktir, bir çeşnidir. Yazı türleri beceri ister,
teknik ister. Bunları sağladın mı başarı tamdır. Mizah ne ister?
Mizah insanın mizacından geldiği için bilgi değildir, edinilemez.
Teknik de değildir. ınsanın yaradılışında bu özellik varsa mizah
başarılı olabilir.
Kaynak: tr.wikipedia.org |